Grote verschillen in duurzaamheid tussen Nederlandse gemeenten
De duurzaamheidskaart van Nederland laat grote en soms pijnlijke contrasten zien. Terwijl in de ene gemeente twee derde van de woningen een groen energielabel heeft en zonnepanelen de norm zijn, blijven andere gemeenten ver achter met slecht geïsoleerde huizen, lege daken en nauwelijks elektrische auto’s op straat. Schrijnend is dat dit soms gemeenten betreft waar de inkomens te laag zijn om écht te verduurzamen.
Dat blijkt uit onderzoek van Energievergelijk.nl , die de duurzaamheidsprestaties van alle Nederlandse gemeenten naast elkaar heeft gelegd.
Almere nummer 1: meest energiezuinige gemeente
In Almere doet men duidelijk iets goed: maar liefst twee derde van de woningen heeft het groene energielabel A of beter. Daarmee is de jonge nieuwbouwstad koploper van Nederland. Ook Zeewolde en Lansingerland scoren hoog, dankzij veel recente bouwprojecten met goede isolatie en moderne installaties zoals warmtepompen en zonnepanelen.
Rapportcijfers van de gemeenten met het beste gemiddelde energielabel:
- Almere – 7,7
- Zeewolde – 7,4
- Lansingerland – 7,3
- Pijnacker-Nootdorp – 7,3
- Purmerend – 7,3
Rapportcijfers van de gemeenten met het slechtste gemiddelde energielabel:
- Westerwolde 5,5
- Heemstede 5,6
- Terschelling 5,6
- Bloemendaal 5,6
- Pekela 5,6
De gemeente Westerwolde bungelt onderaan de ranglijst: slechts 18 procent van de woningen heeft er een A-label, terwijl bijna een derde energielabel E of lager draagt. Die lage score is grotendeels te verklaren door de grote hoeveelheid oudere plattelandswoningen en het beperkte aanbod aan nieuwbouw. Ook Pekela, hekkensluiter in de top 5 minst energiezuinige gemeenten, kampt met een sterk verouderde woningvoorraad.
Tot slot zijn de scores in Heemstede, Terschelling en Bloemendaal opvallend laag. Hier speelt echter een andere reden. Er zijn veel verouderde villa’s of recreatiewoningen die lastig te isoleren zijn en daardoor moeilijker te verduurzamen.
Energiearmoede zichtbaar
Uit de analyse blijkt dat er meer aan de hand is dan alleen leeftijd van de woningen. “Zowel in Pekela als in Westerwolde, twee van de armste gemeenten van Nederland, hebben veel inwoners niet de financiële middelen om hun woning te verduurzamen,” zegt energie-expert Koen Kuijper, verantwoordelijk voor het onderzoek. “Investeren in isolatie of een warmtepomp is voor velen simpelweg geen optie. Het pijnlijke gevolg is dat energiearmoede en achterblijvende verduurzaming elkaar versterken.”
De grote verschillen tussen gemeenten laten in elk geval zien hoeveel winst er voor veel huishoudens nog te behalen valt. Dat verduurzaming loont, blijkt overigens uit recent onderzoek van TNO, CPB en PBL. Zo kan isolatie in combinatie met een (hybride) warmtepomp voor 90 procent van de huishoudens lagere woonlasten opleveren.
Zonnepanelen: Zeeland aan de top, Randstad achteraan
Wie denkt dat Amsterdam vooroploopt op het gebied van zonne-energie komt bedrogen uit. Slechts 8 procent van de woningen in de hoofdstad heeft zonnepanelen, Ook Rotterdam en Den Haag blijven ver achter.
Volgens Kuijper zijn de redenen hiervoor logisch. “In de grotere steden is het plaatsen van zonnepanelen is vaak lastig is vanwege beperkte dakruimte en afhankelijkheid van verhuurders of VvE’s."
Heel anders is het in Tynaarlo, Kapelle en Borsele, waar bijna 6 op de 10 huishoudens al panelen op het dak hebben liggen. De landelijke ligging, veel koopwoningen en ruimte op de daken maken de aanleg hier een stuk eenvoudiger én aantrekkelijker.
Percentage woningen met zonnepanelen in de vijf best scorende gemeenten:
- Tynaarlo – 59%
- Kapelle – 59%
- Borsele – 58%
- Ooststellingwerf – 58%
- Dantumadiel – 57%
Gemiddelde Nederland: circa 33%
Elektrisch rijden rukt op, maar sommige gemeenten blijven achter
Het aandeel volledig elektrische auto’s groeit gestaag: tussen 2020 en 2024 is het aantal elektrische personenauto's in Nederland gestegen van 2,0 naar 6,1 procent. Toch zijn de verschillen tussen gemeenten zijn wederom fors.
De gemeente Houten bij Utrecht is koploper elektrisch rijden, gevolgd door Haarlemmermeer, Breda en Almere. Dit zijn gemeenten met veel nieuwbouw en opritten, én een bovenmodaal inkomen. Deze factoren blijken ideaal voor laadpalen aan huis.
Aandeel volledig elektrische auto's per gemeente:
- Houten – 27,1%
- Haarlemmermeer – 25,1%
- Breda – 22,7%
- Almere – 20,9%
- Amersfoort – 19,0%
In Pekela (1,6%), Staphorst (1,7%) en Westerwolde (1,8%) blijft het aantal EV’s laag. Hier zijn de portemonnees beduidend dunner. Op de Waddeneilanden Vlieland (0,9%) en Schiermonnikoog (1,9%) is het een ander verhaal. Hier is autorijden überhaupt beperkt mogelijk en is er weinig noodzaak voor een elektrische auto.
Over het onderzoek
Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van cijfers de Regionale klimaatmonitor op basis van tientallen bronnen bij organisaties als CBS en RVO.
De volledige dataset is hier te downloaden.
