Woningrenovaties verlagen naast energiekosten ook gezondheidskosten en medicijngebruik

Nieuw onderzoek van TNO met data van het CBS toont aan dat woningrenovaties een positief effect hebben op medicatiegebruik en zorgkosten van bewoners, en dat met name huishoudens die in energiearmoede leven financieel baat hebben bij een renovatie. In het onderzoek zijn drie verschillende renovatietypen met elkaar vergeleken: reguliere renovaties (zonder verandering warmtebron), aardgasvrije renovaties met individuele warmtepomp, en aardgasvrije renovaties met aansluiting op een warmtenet.

Eerder onderzoek van TNO liet al voordelen van (aardgasvrije) renovaties zien, maar de effecten op gezondheidskosten en verschillen tussen doelgroepen zijn voor het eerst onderzocht.

Energiekosten dalen na woningrenovaties

Het gasverbruik daalt significant na woningrenovatie. De jaarlijkse reductie bij een aardgasvrije warmtepomprenovatie is uiteraard groter (1696 m3) dan bij een reguliere renovatie (d.w.z. renovatie tot aardgasvrij; 235 m3). Ondanks de stijging van het elektriciteitsverbruik bij een warmtepomprenovatie, vanwege de elektrificatie van de warmtebron, dalen de energiekosten na renovatie fors. De gemiddelde daling bij een warmtepomprenovatie (€2011 per jaar) is groter dan bij een reguliere renovatie (€301 per jaar). CBS heeft geen data over het warmtegebruik van huishoudens bij warmtenetten.

Minder mensen met reumamedicatie

Naast de effecten op het energieverbruik en -kosten, zien we meerdere effecten op de gezondheid- en zorgkosten van huishoudens. Kijkend naar het effect van alle woningrenovaties tezamen, zien we dat het aantal huishoudens dat reumamedicatie gebruikt na een woningrenovatie gemiddeld genomen daalt van 22,1% naar 16,1%. Dit kan komen doordat een gerenoveerde, warmere woning stijfheid en pijnklachten van gewrichten verlicht.

Dalende zorgkosten bij aardgasvrije woningrenovaties met een warmtepomp

Bij een warmtepomprenovatie dalen de zorgkosten gemiddeld met €963 per jaar. Dit is een daling van 42%. Bij reguliere renovaties vinden we dit effect niet. Hiervoor zijn twee mogelijke verklaringen.

Ten eerste koken de huishoudens die een warmtepomprenovatie hebben volledig elektrisch. Dit zorgt voor minder fijnstof, stikstofdioxide en koolmonoxide in de woning.

Ten tweede weten we uit voorgaand onderzoek dat huishoudens na een warmtepomprenovatie de thermostaat hoger zetten dan na een reguliere renovatie (gemiddeld 20,3 graden in plaats van 18,0 graden). Een warmere woning draagt bij aan de gezondheid van bewoners.

Dat de thermostaat hoger wordt gezet, komt mogelijk doordat (bij even grondige renovatiemaatregelen) het met de huidige energieprijzen goedkoper is een woning elektrisch met een warmtepomp te verwarmen dan met een gasgestookte CV-ketel.

We zien geen daling in zorgkosten bij warmtenetrenovatie. We vermoeden dat dit komt doordat er momenteel een “niet meer dan anders” principe geldt en de warmteprijzen in de praktijk vaak op het maximum van verwarmen met gas zitten.

Het is te verwachten dat de thermostaat daarom na een warmtenetrenovatie dus niet zoveel hoger wordt gezet als dat bewoners doen na een warmtepomprenovatie. De kosten zijn immers vaak niet lager.

Een kanttekening hierbij is dat de renovatiemaatregelen bij de warmtepomprenovatie in deze studie ingrijpender waren dan bij de warmtenetrenovatie. Mogelijk vonden we significant lagere zorgkosten als de renovatie bij de warmtenetrenovatie ingrijpender waren geweest.

Huishoudens in energiearmoede potentieel meeste baat bij woningrenovaties

In het onderzoek zijn huishoudens in energiearmoede zijn vergeleken met huishoudens die niet in energiearmoede leven. Deze vergelijking was alleen mogelijk bij reguliere renovaties. Het blijkt dat huishoudens in energiearmoede financieel meer baat hebben bij een woningrenovatie dan huishoudens die niet in energiearmoede leven. Deze huishoudens besparen na een reguliere woningrenovatie €450 per jaar op hun energierekening.

Aanbevelingen

Aardgasvrije renovaties met warmtepomp leveren verreweg de grootste reductie van energiekosten én extra gezondheidsvoordelen op. Hoewel bij de keuze voor een warmtetechnologie meerdere factoren een rol spelen en niet alle huurders voorzien kunnen worden van een individuele warmtepomp, kunnen gemeenten bij het maken van lokale prestatieafspraken met woningcorporaties sturen op een groter aandeel warmtepomprenovaties boven reguliere, niet-aardgasvrije renovaties. Dit verbetert de leefsituatie van bewoners op meerdere fronten.

Investeer in ventilatieadvies en nazorg

Woningrenovatie leidt niet automatisch tot vermindering van astmatische klachten. Dit kan komen doordat bewoners niet meteen goed gebruik maken van nieuw geïnstalleerde ventilatiesystemen.

Nazorg met gerichte gedragsadviezen over ventilatie is daarom essentieel voor een gezond binnenklimaat. Woningcorporaties kunnen hiervoor samenwerken met energiehulporganisaties die meermaals bij bewoners langskomen voor gepersonaliseerd advies.

Dit advies kan worden uitgebreid met tips over energiegebruik en het optimaal benutten van nieuwe verduurzamingsmaatregelen, wat naast gezondheidsvoordelen ook verdere besparing van energiekosten oplevert.