Welke groente is het meest bespoten? Paprika staat bovenaan

Paprika staat dit jaar bovenaan de ranglijst van groenten met de meeste resten van bestrijdingsmiddelen. Dat blijkt uit de nieuwste editie van de PesticidenEetwijzer, die is samengesteld op basis van meetgegevens van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Gemiddeld worden op paprika’s 2,1 verschillende pesticiden aangetroffen. Daarmee is de groente gestegen van plek drie vorig jaar naar de eerste plaats.

Bij fruit blijft citrusfruit koploper, maar de belasting is verder toegenomen: van gemiddeld 4,2 soorten pesticiden vorig jaar naar 4,4 dit jaar. Citrus deelt die eerste positie nu met aardbeien, waar het aantal aangetroffen middelen steeg van 3,7 naar eveneens 4,4. Over de hele linie is sprake van een duidelijke toename: het gemiddelde aantal pesticidenresten op groente en fruit nam met 7% toe tot 1,8 soorten, terwijl de gemiddelde hoeveelheid residu zelfs 15% hoger ligt dan een jaar eerder. Ook zorgwekkende stoffen, zoals PFAS, hormoonverstorende middelen en pesticiden die officieel op de nominatie staan om te worden vervangen, worden vaker aangetroffen.

De PesticidenEetwijzer is gebaseerd op steekproeven van de NVWA in supermarkten en andere schakels van de retailketen over de periode 2022–2024. Op het eerste gezicht lijkt deze stijging haaks te staan op recente cijfers van het CBS, waarin een daling van 22% in het totale pesticidengebruik in de Nederlandse landbouw wordt gemeld. Een nadere blik laat echter zien dat binnen de categorie groente, aardappelen en fruit juist sprake is van een sterke toename: tussen 2020 en 2024 steeg het gebruik daar met 26%.

Verschillen tussen soorten

De fruitsoorten met de hoogste pesticidenbelasting zijn citrusfruit en aardbeien (beide gemiddeld 4,4 middelen), gevolgd door druiven (3,6). Aan de andere kant van het spectrum staan kiwi (0,7), watermeloen (0,9) en ananas (1,0), die relatief weinig resten bevatten.
Bij groenten voeren paprika’s de lijst aan met gemiddeld 2,1 middelen, gevolgd door spinazie en paksoi (beide 2,0). De schoonste keuzes zijn asperges, waarop geen residuen zijn gevonden, en rode bieten en witlof met gemiddeld 0,1.

Hulpmiddel voor bewuste keuzes

Met de PesticidenEetwijzer wil PAN-NL consumenten ondersteunen bij het kiezen van groente en fruit met zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen. Dat is met name relevant voor zwangere vrouwen en ouders die zelf voeding bereiden voor baby’s en jonge kinderen. Voor industriële baby- en peutervoeding geldt in Europa een zeer strenge norm van maximaal 0,01 mg pesticide per kilo product. In reguliere groente en fruit worden echter regelmatig concentraties gemeten die tientallen tot zelfs meer dan honderd keer hoger liggen. Omdat pesticiden ook de placenta kunnen passeren, vormt dit volgens PAN-NL een potentieel risico voor het ongeboren kind. Biologische groente en fruit gelden als de veiligste optie, omdat hiervoor strengere regels gelden en ze bovendien minder belastend zijn voor natuur en milieu.

Zorgen over toelating en regelgeving

Hoewel de meeste metingen onder de wettelijk vastgestelde maximale residulimieten blijven, maakt een groeiende groep consumenten zich zorgen over de mogelijke gezondheidseffecten. Die zorgen zijn volgens PAN-NL terecht. Bij de toelating van pesticiden wordt onvoldoende rekening gehouden met het zogenoemde cocktaileffect: de gecombineerde werking van meerdere middelen tegelijk. Ook effecten op biodiversiteit en ecosystemen wegen vaak beperkt mee. Dat deze beoordelingen niet waterdicht zijn, blijkt uit het feit dat jaarlijks verschillende middelen alsnog van de markt worden gehaald omdat ze schadelijker blijken dan eerder gedacht.

Oproep tot onbespoten voeding

Sjoerd van de Wouw, campaigner bij PAN-NL, benadrukt het belang van bewuste keuzes:
“Het is goed dat mensen worden gestimuleerd om meer groente en fruit te eten. Dan ligt het voor de hand om te kiezen voor producten met zo min mogelijk gifresten, zeker als het gaat om zwangeren, baby’s en kinderen. Onze eetwijzer helpt daarbij. Voor zowel de gezondheid van mensen als die van de natuur blijft onbespoten, bij voorkeur biologische groente en fruit de beste optie.”