Ondernemers omarmen AI: meerderheid zzp’ers werkt met 'digitale sparringspartner'

Voor het eerst gebruikt een meerderheid van de Nederlandse zzp’ers minimaal één AI-tool in hun werk. Dat blijkt uit onderzoek van zzp-bank Knab onder ruim 2.000 zelfstandigen. Inmiddels zet 51% AI-tools zakelijk in, tegenover 38% een jaar geleden. Van de zzp’ers die nog geen AI gebruiken, zegt 23% dat zij binnenkort wel willen instappen.

Gebruik steeds intensiever

Ook de intensiteit groeit snel. Een kwart van de ondervraagden uit het onderzoek gebruikt AI-tools (bijna) dagelijks. Zeven op de tien huidige gebruikers zetten de technologie veel vaker in dan twaalf maanden geleden. Gemiddeld werken zij met twee verschillende tools en besteden daar 4 uur en 41 minuten per week aan. Bijna de helft (46%) heeft een premiumaccount en betaalt daarvoor in totaal gemiddeld € 30 per maand.

ChatGPT bijna standaardgereedschap

Onder gebruikers is ChatGPT alomtegenwoordig: 94 % zet de chatbot in voor schrijven, research of brainstormen. Daarna volgen Copilot (28%) en Canva (16%). Nieuwere namen als Google Gemini (12%) en Claude (10%) winnen terrein, maar staan nog op afstand. ChatGPT en Claude worden het meest intensief gebruikt: gemiddeld ruim drie uur per week.

“ChatGPT is mijn spiegel en klankbord. Als eenpitter heb ik behoefte aan advies en tegenspraak én het scheelt me uren routinewerk,” vertelt een marketeer uit de mediasector.

ICT en Media & Communicatie lopen voorop

AI is het nieuwe normaal in kennisberoepen: in de sectoren ICT en Media & Communicatie gebruikt 63% van de zelfstandigen slimme tools, vooral voor code-generatie, contentcreatie en klantenservice. Zakelijke dienstverlening volgt met 56%, kunst & cultuur met 54%. In de bouw blijft het gebruik met 19% ver achter, al zetten bouwers de eerste stappen voor calculaties en technische documentatie.

Werkdruk omlaag, stress zakt mee

Een kwart van alle ondervraagde zzp’ers zegt stress te ervaren door hoge werkdruk. Precies daar zit de grootste winst: 58% van de AI-gebruikers ervaart minder druk, omdat repetitieve klussen worden geautomatiseerd en informatie sneller wordt gestructureerd. Onder niet-gebruikers gelooft slechts 15% dat AI hen hierbij kan helpen.

“Een AI-assistent doet in minuten wat vroeger een middag googelen kostte. Dat geeft echt lucht,” aldus een IT-consultant.

Gebrek aan tijd, kennis en vertrouwen houdt niet-gebruikers tegen

De andere helft van de zzp’ers gebruikt (nog) geen AI. Redenen: ze moeten zich er nog in verdiepen (35 %), weten niet goed hoe het werkt (34 %), hebben er geen tijd voor gehad (29 %) of menen dat het niet bij hun werk past (25 %). Ruim één op de vijf (23 %) vertrouwt AI-tools niet genoeg.

Twee op de drie zzp’ers zien vooral kansen

In totaal beschouwt 35 % van de zzp’ers AI uitsluitend als kans, 31 % ziet zowel kansen als bedreigingen en 5 % vreest uitsluitend nadelen. Zorgen gaan over privacy, betrouwbaarheid en het risico dat opdrachtgevers “goed genoeg” vinden wat een machine oplevert. Vooral tekstschrijvers, fotografen en coaches zijn daar alert op.

“Van experiment naar onmisbare collega”

Knab-onderzoeker Casper Zwart: “AI is in rap tempo van experiment naar onmisbare collega gegaan. Voor zelfstandigen - vaak eenpitter en alleskunner tegelijk - is zo’n digitale sparringpartner goud waard: hij neemt routinetaken over en geeft tijd terug voor wat écht waarde toevoegt, zoals persoonlijk klantcontact, innovatie en strategisch nadenken. Onze cijfers tonen dat gebruikers daardoor merkbaar minder stress ervaren, al blijft het cruciaal dat de ondernemer zelf de regie houdt over kwaliteit, controle en ethiek.”