Nieuwe ZeeWijzer laat kiezers zien: politieke partijen zeggen te weinig over de bescherming van de Noordzee en de oceaan

Oceaanwetenschappers en natuur- en klimaatorganisaties analyseerden vijftien verkiezingsprogramma's op hun beloften aan de zee. Er blijken grote verschillen tussen de programma’s en belangrijke onderwerpen ontbreken. Dat terwijl de zee een sleutelrol speelt in belangrijke verkiezingsthema's zoals de energietransitie en het behalen van klimaatdoelen. De volledige ZeeWijzer staat vanaf vandaag op www.zeewijzer.nl

Masterstudent Kjeld Werther en promovendus Mei Nelissen namen het initiatief voor de nieuwe ZeeWijzer in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober. Met de standpunten van de vijftien grootste politieke partijen willen de oceaanwetenschappers kiezers laten zien wat partijen van plan zijn met onze zeeën en de oceaan. Ze hopen dat de bescherming van zeeën en de oceaan hoger op de politieke agenda komt.   

Een gezonde zee is cruciaal  

Wetenschappers zeggen al decennia dat zeeën en de oceaan beter beschermd moeten worden, omdat zij cruciaal zijn voor al het leven op aarde. Ze beslaan ruim 70% van de aarde, slaan een kwart van de wereldwijde CO₂-uitstoot op, reguleren het klimaat, leveren voedsel en schone energie, zijn het thuis van duizenden soorten en vormen een cruciale schakel in de Europese natuur- en voedselketens. Het lijkt vanzelfsprekend om zuinig te zijn op onze zeeën en de oceaan. Toch laten politieke partijen dat lang niet allemaal blijken.  

Zee krijgt vooral aandacht in relatie tot de energietransitie    

In veel partijprogramma’s krijgt de zee vooral aandacht als plek om de energietransitie te verwezenlijken. Niet als ecosysteem dat bescherming verdient. Wel willen vrijwel alle partijen maatregelen nemen tegen watervervuiling, behalve JA21. Een ander opvallend onderwerp is bodem verstorende sleepnetvisserij. Wetenschappers pleiten voor een verbod op zulke visserij in beschermde natuurgebieden, maar alleen Partij voor de Dieren (PvdD), Volt en GL/PvdA hebben daarvoor concrete plannen. Onder meer de BBB, PVV en CDA willen juist wel met bodemsleepnetten blijven vissen in beschermde natuurgebieden. Diepzeemijnbouw komt in de programma’s nauwelijks aan bod. Alleen PvdD en GL/PvdA zeggen dat ze diepzeemijnbouw niet willen toestaan. Ook onderwaterlawaai krijgt nagenoeg geen aandacht, terwijl het grote gevolgen heeft voor het onderwaterleven: dieren raken de weg kwijt of kunnen hun prooi niet vinden. De ChristenUnie doet hier als enige een stap in de goede richting volgens de ZeeWijzer.  

Zee en oceaan in politieke schijnwerpers  

Recent werd al meerdere keren duidelijk hoe kwetsbaar onze zeeën zijn: mislukte VN-toppen over plastic, miljoenen tonnen Nano plastics in de Noord-Atlantische Oceaan, het uitblijven van een meerderheid en de moeizame ratificatie van het Volle Zeeverdrag illustreren een nonchalante omgang met ons grootste natuurgebied. Waar landen om ons heen het verdrag inmiddels hebben bekrachtigd, blijft Nederland achter. Vorig jaar nog stemde de Tweede Kamer tegen de uitvoering van het Volle Zeeverdrag.   

Jonge oceaanwetenschappers initieerden de ZeeWijzer  

Initiatiefnemer Kjeld Werther, masterstudent mariene biologie en actieve oceaanbeschermer, zegt: “Hoewel het steeds drukker wordt op zee en de belangenstrijd toeneemt, lijken partijen nog maar weinig oog te hebben voor de gezondheid van de zee. Dat is riskant, want we zijn afhankelijk van de zee voor onze zuurstof, voedselvoorziening en als bondgenoot in de strijd tegen klimaatverandering. De keuzes die we nu maken, bepalen hoe gezond onze zee in de toekomst zal zijn. Gelukkig zijn er ook partijen die goede punten in hun verkiezingsprogramma hebben opgenomen, dat laten we ook zien.”  

Oceaanwetenschapper en mede-initiatiefnemer Mei Nelissen is promovendus bij de afdeling Ocean Systems van het NIOZ (Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee). Zij benadrukt: “Een gezonde zee is essentieel om klimaatverandering tegen te gaan. Verzuring, opwarming en vervuiling ondermijnen het vermogen van de oceaan om CO₂ op te slaan en het klimaat te reguleren. De biodiversiteit neemt af, stromingen veranderen en natuurlijke functies raken verstoord. Het komende kabinet moet kiezen voor sterke bescherming van onze zee, want alleen zo behouden we deze onmisbare bondgenoot in de strijd tegen de klimaatcrisis.”