Nederlandse windparken op de Noordzee worden natuurinclusiever

Vandaag is het rapport Avoidance & Minimisation of Environmental Impacts from Offshore Wind & Grid Infrastructure aangeboden aan demissionair minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei) door Stichting De Noordzee, TenneT, RWE en Vattenfall. Het rapport laat zien hoe de energietransitie op de Noordzee hand in hand kan gaan met natuurbehoud. Daarmee kan Nederland haar internationale voortrekkersrol in een natuurinclusieve energietransitie verder verstevigen. 

Het rapport, opgesteld door de internationale Offshore Coalition for Energy and Nature – North & Baltic Seas (OCEaN), bundelt tachtig concrete maatregelen om de ecologische impact van windparken en de bijbehorende netinfrastructuur te voorkomen en minimaliseren. Van ecologisch ontwerp van turbines tot het gebruik van milieuvriendelijke materialen en beperking van onderwatergeluid: het rapport maakt versnelling van de energietransitie mogelijk mét oog voor natuur. 

Zo is het belangrijk, stelt het rapport, om bij de locatiekeuze en ontwerp van het windpark rekening te houden met seizoensgebonden concentratiegebieden van vogels zoals de zeekoet, die kwetsbaar is voor habitatverlies. Ook helpt een luchtbellenscherm onder water tijdens de installatie om onderwatergeluid te dempen en zeezoogdieren zoals de bruinvis te beschermen. En is het belangrijk om ’s nachts zo min mogelijk licht te gebruiken, zodat het natuurlijke ritme van dieren niet wordt verstoord. 

Ewout van Galen, directeur van Stichting De Noordzee: "De energietransitie is onmisbaar en de Noordzee speelt daarin een sleutelrol, maar die transitie moet samengaan met natuurbehoud, want de aanwezigheid van al die turbines heeft gevolgen voor de Noordzeenatuur. Alle infrastructuur heeft invloed, maar er zijn manieren om mogelijke effecten op mariene ecosystemen te minimaliseren of zelfs te vermijden. Dit rapport laat zien dat we door samen te werken klimaatdoelen kunnen behalen én de unieke natuur van de Noordzee kunnen beschermen – ons grootste natuurgebied, van cruciaal belang voor mens, dier en economie. Daarom is het bemoedigend dat de minister deze inzichten meeneemt in het beleid." 

Wat betekent dit internationale rapport voor Nederland?  

Het rapport benadrukt een aantal urgente verbeterpunten voor Nederland. Zo is internationale afstemming cruciaal, omdat vogels, vissen en geluid zich niets aantrekken van landsgrenzen. Nederland is hiermee bezig en kan een grotere voortrekkersrol spelen door normen voor onderwatergeluid en milieuvriendelijke materialen gezamenlijk af te stemmen met andere landen rondom de Noordzee. Ook roept het rapport op om natuurversterkende elementen van windparken – zoals kunstmatige riffen – onder voorwaarden permanent te behouden. Er is meer ruimte nodig in het huidige ontmantelingsbeleid om onder strikte voorwaarden op plekken waar waardevolle biodiversiteit is ontstaan structuren (deels) te laten staan. Daarnaast pleit het rapport voor strengere emissiestandaarden en betere monitoring van lichtreductiemaatregelen. Deze aanbevelingen bieden handvatten voor een ecologisch verantwoorde energietransitie én versterking van het Noordzee-ecosysteem.

Marco Kuijpers, Director Offshore Projects bij TenneT: “Bij het bouwen van onze offshore netaansluitingen nemen we onze verantwoordelijkheid om natuurimpact te vermijden en te minimaliseren serieus. Dit rapport bevestigt het belang van vroege ecologische afwegingen in ontwerp en uitvoering. Bij TenneT passen we daarnaast al jarenlang natuurinclusieve maatregelen toe, zoals de plaatsing van vishotels en kunstriffen rond onze platforms. Onderzoek laat zien dat het zeeleven daar sterk van profiteert. Het is onze ambitie om deze aanpak samen met onze samenwerkingspartners zoals overheden, aannemers etc. verder uit te rollen bij de verdere realisering van de Nederlandse wind op zee doelstellingen en zo bij te dragen aan een gezonde Noordzee.”

Ireen Geerbex, Director Market Development bij Vattenfall: “In Hollandse Kust zuid hebben we condities gecreëerd waar vissen, krabben, zeesterren en mosselen zich prettig voelen. Denk bijvoorbeeld aan de extra grote waterversingsgaten, waardoor ze zich nu ook aan de binnenkant van de turbines vestigen. Ook de rotsblokken die we in verschillende maten neerlegden vallen in de smaak. In hun gevolg zien we ook meer roofvissen verschijnen, zoals de kabeljauw. Ondanks de bemoedigende eerste resultaten blijft voorzichtigheid geboden: natuur-inclusieve maatregelen bevinden zich nog in een vroege ontwikkelingsfase. Verdere monitoring en onderzoek blijft noodzakelijk om de langetermijneffecten goed te kunnen beoordelen."

Michiel van Rij, Country Lead Offshore Development the Netherlands bij RWE:“Het ontwikkelen van windparken moet gebeuren binnen de ecologische draagkracht van de Noordzee. Daarom pleiten wij voor een gecoördineerde aanpak met een duidelijke stip op de horizon, waarbij kennisleemtes en oplossingen onderzocht worden en waarbij er wordt voortgebouwd op opgedane kennis. Het mitigatierapport van OCEaN geeft hier bruikbare aanbevelingen voor, daarom steunt RWE dit initiatief van Stichting de Noordzee.”